23. Homenaxe ao solpor.

Como sentido e humilde homenaxe a esa gran escritora que foi e é xa por sempre no noso corazón e na nosa imaxinación, aos que tantas veces deleitou, Ana María Matute. Grazas por facernos sentir.

Conto de Nadal.

Nadal. A terra estaba cuberta de neve, como se milleiros de floriñas brancas teimaran en brotar todas a un tempo. Eran días de contos a carón da lareira, de partidas mil veces xogadas e nunca totalmente gañadas ou perdidas, da cunca de caldo quente onde esfaragullar o pan de millo, das visitas dos mozos do pobo por ver se as mulleres novas da casa se daban a ver, estraños momentos de calma nos que as labores diarias se ralentizaban e reducían á súa mínima expresión.

Tino miraba como caían as folerpas. Ninguén sabía con certeza porque aquel rapaz menudo de doce anos estaba sempre tan triste. Uns dicían que era porque botaba en falta a aquela nai que apenas coñecera, outros pensaban que era a causa do caracter do seu pai, quen a cotío e sen ningún motivo rifaba con el, chegando incluso cando viña bébedo a baterlle, os máis nin tan sequera reparaban nin os desacougaba o máis mínimo a súa situación.

Camiñaba descalzo todo o ano, os seus peíños non coñecían o tacto do calzado, pois o pouco que facían acababa na taberna ou na escasa ración cando había que comer. No verán rabuñábase todo, no inverno cando non podía aturar máis o frío, asexaba onde mexaban as vacas e, metendo as extremidades no morno líquido, mitigaba aquela friaxe que o atenazaba.

Eran caseiros dun home que nacera naquela aldea e marchara logo facer fortuna á cidade, chamábase don Melucho, e as veces adoitaba pasar uns días nas súas propiedades, disque por non esquecer as súas orixes, aínda  que sen perder tamén ocasión de gabarse do ben que lle fóra, e de proclamar a quen quixera escoitalo o moi atrasado que estaba todo no pobo con respecto ao “progreso”. Nas últimas ocasións soía traer tamén á súa filla Sara, que era máis ou menos da idade do Tino, nada afeita aos carreiros cheos de bulleiro, aos que ela denominaba “carrochos”, empregando ese idioma tan peculiar utilizado por algunha xente das vilas e por extensión tamén nos pobos, que de tanto querer ser aceptada,  esquece a súa cultura e mestura termos e construcións lingüísticas  empregando  para comunicarse “formalmente” unha fala ridícula  que tan só pon en evidencia aos que renegan do seu mundo e que endexamais serán aceptados polos círculos acomodados que ostentan o poder real.

Unha noite, logo de escoitar certos comentarios maldicentes, don Melucho chamou ao pai de Tino e comunicoulle que non quería que seguise ocupándose das súas terras nin do gando que tiñan de a medias, que non o consideraba unha persoa digna de confianza por mor da súa adición ao viño. El ao oilo calou, e baixou a cabeza, pois está claro que o dereito que asiste aos pobres é nulo e tan  só queda aceptar as cousas como veñen, aínda que fervera por dentro, aínda que podería alegar que nunca faltou a parte do señor nin os cartos da venta dos becerros, por mais que tiveran que cubrir co seu cando un morría, ou a saraiba ou o xabarín derramaban as colleitas. Nada diso dixo, pero podería, porque era certo, en troques sen dar un chío, e retirándose coa gorra na man en sinal de respeto, foi afogar as penas á taberna, ata que o taberneiro, morto de sono e cansado de aturalo botouno fóra.
Camiñaba abaneando, os zocos apenas levantaban do chan e abrían con desgana irregulares sucos no branco e xélido manto que cubría o camiño. Nalgún daqueles puntos onde correra auga e se conxelara, perdía pe e afociñaba con gran estrondo. Botaba as mans e non sen esforzo tentaba buscar de novo a verticalidade, como se dun Sísifo maldito polos deuses se tratase. 
A casa estaba preto, dentro Tino, sen saber o que acontecera, esfaragullaba unhas castañas sobre un pouco leite. Abriuse a porta e o rapaz viu o aspecto do seu proxenitor, escarmentado doutras similares, intuíu que el ía ser o branco daquela ira que se agochaba tras aqueles ollos enroxecidos, reaccionou a tempo e liscou escaleira arriba cara ao faio no intre en que se pai se abalanzaba cara ao escano e deborcaba o leite sobre o hule.

Pola mañá, Sara saíu a dar un paseo a cabalo dun  fermoso exemplar, que para a ocasión arrendara o seu pai a un veciño. Montou nel e cando ía polo camiño topouse co Tino,  pensativo, aínda que aliviado de ter  fuxido a tempo da malleira que lle esperaba. Ela preguntoulle:

-          ¡Eh Tino¡. ¿Te gusta este caballo?.

-          Si señorita, gústame, é un fermoso exemplar-asegurou el-.

-         Me parece que este año le voy a pedir uno a los Reyes Magos. ¿Y tu?. ¿Que les vas a pedir?.

-     Pois mire -dixo el- a verdade, é que nos non lle temos cartos para pagar o que traian os señores eses, logo de aboarlle a seu pai as rendas.....

-      ¡Que ignorante¡, ¿acaso no sabes quienes son los Reyes Magos?, ¿que os enseñan en la escuela?....ya dice mi padre que aquí estais atrasados, que si os sacan de andar con las cabras no sabeis nada. Logo destas sentenzas coas que pareceu quedarse moi agusto arreou a montura e seguiu o seu paseo.

Tino quedou mirando para ela, como se alonxaba trotando con gracia e se ía facendo unha imaxe cada vez máis pequena pola distanza, inmobil, avergonzado por non poder darlle unha resposta, incomodado polo feito de non saber que se aprendía na escola, a cal nunca asistira.

Aquela tarde ía moito frío e ao alto do carro chegaban sen cesar forcanzadas de toxos e fentos. Tino pisaba, compuña, sufría... pensaba no frío,  na fame, na súa aciaga sorte......

Ao lonxe divisou polo camiño da ribeira como baixaba Sara no cabalo a todo galope en dirección á ponte vella, á cal ás cheas e os anos convertiran nun conxunto de trabes podres cubertas con latas  que se desfacían como papel de fumar pola humidade.

Ela enfiouna sen aminorar a marcha, e cando se atopaba máis ou menos cara a metade, cedeu unha das táboas do piso facendo tropezar ao cabalo e lanzando á súa amazona sobre a desfeita varanda cara as turbulentas augas do regato.

Tino viu o que acontecía e de seguido escoitou os seus berros, sen pensalo dúas veces saltou do carro e correu cara onde estes procedían, ignorando as rifas de seu pai que non se decatara de nada.

Corría pola beira da canle tratando de manterse á par da rapaza que era arrastrada pola corrente, logo de bater esta contra unha rocha  quedou inconsciente, con evidente risco de afogar ao flotar inánime e non opoñer resistencia nin facer por saír.

El meteuse no río e nadou como puido cara ela, cando a alcanzou, non sen traballo ,foina arrastrando cara terra firme, o seu último acto consciente foi depositar aquel corpo sen folgos nen consciencia sobre a parte emerxida dunha pequena insua, momento tralo cal as forzas falláronlle a caeu ao seu carón.

O primeiro que notou foi o rumor de susurros en torno a el, non quixo abrir os ollos aínda por se ese acto lle daba a certeza de que morrera e se atopaba no purgatorio ou nalgún sitio peor como dicían na misa. Logo recoñeceu as voces e aventurouse a mirar. Estaba no seu camastro, notaba nas costas a follas de millo do seu colchón. Ao seu redor, en vez da compaña das pitas e outros animais da casa atopabanse diversas persoas do pobo, o doutor que lle tomaba o pulso, o cura, don Melucho.... Preto o seu pai tiña cara de ter chorado moito......estivera a piques de morrer.

A súa primeira pregunta foi para saber do estado de Sara. Don Melucho, con cara de preocupación, díxolle que aínda que non estaba de todo recuperada, salvárase grazas a el, e que pronto había de mellorar.

Ninguén lle dixo, que cando acudiron a rescatalos , consumido pola febre pedíalle aos reis Magos que o levaran a el e que salvaran á rapaza.

Tino sanou, Sara tras unha longa convalecencia tamén recuperou a saúde. El recibiu moitos agasallos tanto de don Melucho, que voltou a readmitir a seu pai, como outros de veciños anónimos, ao mellor non tan valiosos, pero feitos co corazón. Máis estes non foron os únicos galanos, Sara logo do incidente cambiou moito e deixou atrás a súa actitude orgullosa e de superioridade, e descubriu en Tino a un bo amigo, a alguén leal e afín con quen compartir xogos e aventuras, o pai de Tino abandoou os malos hábitos de antano e así viviron todos moi felices máis...., non comeron perdices porque era tempo de veda.

É por iso que:

AQUEL QUE DE TI MAL FALA

E NON DEIXA DE CRITICAR

CO TEMPO POR FIN CALA,

E AÍNDA TE PODE PRECISAR.